Język francuski dla początkujących - Maria Szypowska (Wiedza Powszechna)

Od kilku tygodni zbieram się do napisania małej recenzji książki z serii „Język francuski dla początkujących”, autorstwa Marii Szypowskiej, a wydanej przez Wiedzę Powszechną dawno, dawno temu, w 1990 roku, w serii zatytułowanej „Uczymy się języków obcych”. Internet naucza, że istnieją też późniejsze wydania, najnowsze wypatrzyłam z 2004 roku, ale czy są tam jakieś istotne zmiany, tego nie wiem. Chciałabym też podkreślić, że do tej pory dotarłam dopiero do lekcji 35-tej, a jest ich w sumie 60, więc możliwe, że na koniec moja opinia ulegnie pewnym modyfikacjom, ale gdyby tak się stało, nie omieszkam zweryfikować tej recenzji.

Egzemplarz, który posiadam, kupiła w zamierzchłych czasach moja mama, ale chyba nigdy nie używała go zbyt intensywnie, bo do niedawna był jeszcze w bardzo dobrym stanie; inaczej było z książkami do angielskiego i niemieckiego z tej serii, które rozpadły się w jej rękach na pojedyncze kartki, a i biegłość mojej rodzicielki w tych językach jest większa – z czego niestety można wysnuć przykry wniosek, że w im lepszym stanie jest owa książka, tym mniej wiedzy się z niej zaczerpnęło. Kartki są bowiem sklejone, a nie szyte, i to na słowo honoru, tak że książka rozpada się, gdy się ją za szeroko otwiera. Moja obecnie jest w dwóch kawałkach głównych i kilku pomniejszych, dzięki czemu tworzy na moim biurku niezwykle stylowy, naukowy nieład.

Nie oceniając jednak książki po cienkiej okładce i fruwających luzem kartkach skupię się na treści, poszukując odpowiedzi na pytanie, czy jest ona dobra do nauki, czy niedobra, czy warto po nią sięgać, czy też wykazuje tak zwaną „przewagę wad nad zaletami”.

Książka przeznaczona jest, jak wskazuje tytuł, dla początkujących, a więc dla tych, którzy mają niewielkie lub zgoła żadne pojęcie o francuskim i chcą uczyć się sami. Podzielona jest na część wstępną, bardzo szczegółową i dostarczającą wielu niezbędnych informacji o języku, sześćdziesiąt lekcji, na końcu zaś umieszczony został słownik, klucz do wszystkich ćwiczeń i tłumaczenia tekstów, a także zestawienie niektórych zagadnień gramatycznych.

Od razu zaspoileruję pointę i powiem, że moim zdaniem warto z niej skorzystać, mimo iż posiada ona liczne wady i niedoskonałości, a to:

1. brak nagrań – co prawdopodobnie wynika z faktu, że w 1990 roku magnetofony nie były jeszcze tak powszechne. Dzięki temu jednak w książce pojawia się rozdział dotyczący wymowy, z którego dowiadujemy się, jak należy czytać poszczególne znaki, a wszystko to w formie przejrzystej tabelki, w której znajduje się zdjęcie ust ułożonych do danego dźwięku, opis sposobu wymawiania oraz przykłady. W poszczególnych lekcjach obok nowo poznawanych słówek w nawiasach podana jest również transkrypcja, chociaż ja raczej z niej nie korzystam, tylko w razie potrzeby odsłuchuję wymowę w internetowej wersji słownika PONS.  

2. słownictwo czasem odrobinę trąci myszką, pojawiają się maszyny do pisania, telegrafy, książeczki oszczędnościowe, można powiedzieć, że to podręcznik w stylu vintage ;) Uważam jednak, że to niewielki problem, bo w końcu większość słów nie zmieniła się przez te trzydzieści lat, wystarczy więc pomijać słowa, które dziś prawdopodobnie nie będą dla nas zbyt użyteczne i nadal zostanie jeszcze wiele tych, które należy znać.

3. trochę zbyt poszatkowane wiadomości gramatyczne – jedno zagadnienie potrafi być rozłożone na kilka lekcji, co z jednej strony wydaje się słuszne, bo wiedza w mniejszych porcjach, odnosząca się bezpośrednio do omawianego tekstu jest łatwiej przyswajalna, jednak z drugiej strony te porcje czasem są po prostu za małe, przez co tworzy się niepotrzebny chaos (i mówię to ja, która w chaosie funkcjonuję całkiem sprawnie). Dlatego żeby mieć lepszy obraz całości uzupełniam sobie niektóre lekcje za pomocą informacji ze strony www.francuski.ang.pl/gramatyka (którą niniejszym polecam, może nie po to, żeby się uczyć bezpośrednio stamtąd, ale żeby na bieżąco tam sięgać w razie wątpliwości, bo są tam wytłumaczone w jasny i zrozumiały sposób i poparte przykładami poszczególne zagadnienia gramatyczne).

4. w miarę wzrastania stopnia trudności wyjaśnienia gramatyczne stają się trochę zbyt syntetyczne, opierają się o porównania z polską gramatyką, a podejrzewam, że w dzisiejszych czasach nie będzie to zbyt pomocne, zwłaszcza dla młodszych uczniów. Mnie co prawda uczyli jeszcze w szkole o dopełnieniu bliższym i dalszym, rozbiory zdań śniły mi się po nocach, słyszałam też o kilku rodzajach imiesłowów, ale mimo to hasło „imiesłów współczesny czynny” wywołuje we mnie lekki niepokój i niepewność. Na szczęście obok tego pojawiają się również przykłady, które potwierdzają, że chodzi o imiesłowy zakończone na „-ąc”, czyli siedząc, pijąc, lulki paląc, tańcząc, hulając, swawoląc, ale mimo to uważam, że nie zaszkodziłoby wyjaśnić wszystko nieco bardziej łopatologicznie i opisowo, choćby po to, żeby na dłużej zostało w pamięci.

Pomimo wymienionych grzechów uważam, że podręcznik ów jest naprawdę dobry do samodzielnej nauki. Przede wszystkim widać w nim rzetelność i chęć przekazania uczniom kompletnych informacji, tak żeby nie musieli już nigdzie indziej szukać i nikogo prosić o wyjaśnienia. Dla mnie takie postawienie na konkret i skupienie się głównie na treści, a mniej na formie, to zaleta nie do przecenienia. O wiele wygodniej uczy mi się z takiego syntetycznego zbioru, niż z nowoczesnych podręczników, które są kolorowe i różnorodne, ale nic nie wyjaśniają i nie podają prawidłowych rozwiązań, bo w założeniu ma to zrobić dopiero nauczyciel, w związku z czym muszę sięgać dodatkowo po podręcznik dla nauczyciela. Podoba mi się także zestaw ćwiczeń do każdej lekcji, który pozwala podsumować nowy materiał i powtórzyć słownictwo z poprzednich lekcji; szczególnie cieszą mnie ćwiczenia polegające na tłumaczeniu zdań z polskiego na francuski, bo to dla mnie taka mała namiastka wypowiedzi pisemnej, a przy tym mogę się od razu sprawdzić, bo odpowiedzi podane są w kluczu.

Podręcznik zawiera również sporo objaśnień kulturowych, ciekawy jest też wstępny rozdział podający wiadomości ogólne o języku, w którym pojawia się parę informacji o tym, jak język francuski się rozwijał, jakim wpływom ulegał i jakie to ma znaczenie. Natomiast każda lekcja składa się z tekstu po francusku, słowniczka, objaśnień wszystkich pojawiających się zagadnień (językowych, gramatycznych, kulturowych, itp.) i, jak już wspomniałam, ćwiczeń.

Przyznam, że nie uczę się każdej lekcji tak dokładnie, jak to zostało zaproponowane przez autorkę we wstępie, między innymi z powodu mojej niechęci uczenia się nowego materiału na pamięć zanim przejdę do kolejnej lekcji, ale również dlatego, że traktuję ten podręcznik jako powtórkę, gdyż cała zawarta w nim gramatyka już kiedyś się przewinęła w mojej nauce i teraz tylko sobie ją utrwalam. Jak już kiedyś pisałam, nie jest to tym bardziej jedyne źródło, z którego się uczę, a wręcz ma dla mnie znaczenie poboczne. Myślę jednak, że gdyby ktoś się uparł, byłby w stanie sporo się nauczyć w oparciu tylko o tę jedną książkę, o ile oczywiście byłby dość wytrwały i konsekwentny (i mimo wszystko uzupełniał tę naukę radiem, filmami i muzyką francuską - no i oczywiście cały czas mówimy o poziomie początkującym). Ciągle zresztą tkwi mi w pamięci obraz z dzieciństwa, kiedy moja mama rozkładała na kawałki „Język niemiecki dla zaawansowanych” z tejże serii i z zapałem oglądała niemieckie seriale na RTL – i z tego co wiem, dało jej to naprawdę dużo. Myślę, że z francuskim może być podobnie, choć mimo to uważam, że lepiej postawić na wiele alternatywnych źródeł, choćby po to, żeby się nie nudzić, żeby więcej powtarzać i zapamiętywać oraz uzupełniać to, co ewentualnie nie jest do końca zrozumiałe.

Ciekawa jestem, czy ktoś ma odmienne zdanie na temat tego podręcznika :)