5 magicznych sposobów na płynne rozmowy po francusku. Prosto z Prowansji. (część pierwsza)

Myśl o wakacjach we Francji niezwykle mnie ekscytowała przede wszystkim dlatego, że oto miało się wreszcie okazać, czy rzeczywiście moja już prawie półtoraroczna nauka francuskiego jest aż tak owocna, jak mniemałam. Mimo nieustającego przekonania o własnej wspaniałości ;) tkwiła bowiem we mnie nutka niepokoju: a może faktycznie nie będzie wcale różowo? Wszak zwolennicy poglądu, że francuski jest bardzo trudny, z sadomasochistyczną rozkoszą powtarzają, że można się go uczyć wiele lat, a jak się pojedzie do Francji, to nic się nie zrozumie i że to pewne, bo oni pojechali i nie rozumieli więc wiedzą. Albo nie pojechali, ale i tak wiedzą. Zastanawiałam się zatem, czy uda mi się jako tako porozumieć z autochtonami, zwłaszcza że do wszystkiego miał jeszcze dojść ów słynny prowansalski akcent, którego przecież zniekształca słowa do tego stopnia, że my, biedacy, nawykli do ładnych, okrągłych paryskich słów, nie rozpoznamy znaczenia najprostszych zdań, jakie się do nas wypowie.

Cóż, chyba już widać, że sobie trochę dworuję z tych popularnych stereotypów, można więc się domyślać, że nie było wcale źle. A jak było? Już opowiadam.

Było raz lepiej, a raz gorzej, jednak jak się okazało rozumienie nie sprawiało mi problemów, ale wypowiadanie się owszem. Do tej pory na myśl o rozmowie w obcym języku zawsze bardziej bałam się, że najpierw coś powiem, a następnie rozmówca w odpowiedzi zapyta mnie o coś, czego nie zrozumiem. Jednak tak naprawdę rozumienie ze słuchu jest umiejętnością, którą można dość dobrze wyćwiczyć samodzielnie, bo Internet oferuje dostęp do tylu stacji radiowych, filmów i wszelkiego rodzaju nagrań, że prędzej czy później uda nam się osłuchać. Jeśli oprócz tego porządnie przyłożymy się do nauki słownictwa (przy czym podkreślam, że uczenie się słówek samymi oczami, to trochę za mało – trzeba zaangażować w to również uszy), to później w zetknięciu z frankofonem nie przeżyjemy wcale wielkiego szoku. Przynajmniej ja nie byłam zszokowana tym, że rozumiem praktycznie tyle samo, ile podczas oglądania filmów – czyli raz mniej, raz więcej, czasem wszystko, w zależności od warunków zewnętrznych (hałas), stopnia skomplikowania wypowiedzi i tego, czego się mogłam spodziewać na podstawie kontekstu. Ogólnie rzecz biorąc rozumiałam naprawdę dużo.

Z drugiej strony, samo mówienie po francusku sprawiało mi często dużo więcej trudności, niż się tego wcześniej spodziewałam. Byłam przekonana, że nie wstydzę się mówić, bo po pierwsze – chcę to robić, a po drugie – to nie angielski, który przecież „trzeba znać”, więc irracjonalny strach przed potępieniem naszych błędów i niskiego poziomu jest tutaj dużo mniejszy. Nie chodziło jednak o to że bałam się, że moja wypowiedź nie będzie poprawna, ale o to, że nagle wszystko działo się za szybko, zaczynałam się plątać, słyszałam własne błędy więc próbowałam je poprawiać i w końcu nie wiedziałam, jak wyrazić swoją myśl, która była choć trochę bardziej skomplikowana niż zwykłe poproszenie o kawę. Pierwsza taka sytuacja przydarzyła mi się już pierwszego dnia w muzeum w Marsylii, kiedy próbowałam zapytać, czy osoba mająca 25 lat ma jeszcze prawo do biletu ulgowego – i to proste pytanie zakręciłam tak niebywale, że aż mój chłopiec musiał interweniować po angielsku. Pan w okienku troszkę się ze mnie podśmiewał – życzliwie, oczywiście – a gdy później sprecyzowałam, że chodzi nam o billet couplé (łączony na wystawy w Marsylii i Aix-en-Provence), trochę uszczypliwie wyjaśnił, że to nie znaczy, że to bilet dla par ;) Strasznie mnie speszyła ta mimo wszystko dość zabawna sytuacja i przez dłuższą chwilę robiło mi się gorąco na jej wspomnienie.

Zabawne i ciekawe sytuacje językowe przydarzały nam się zresztą częściej, przy czym wygrywa chyba historyjka o tym, jak pewnego razu wyszliśmy wieczorem na kawę. Nie chciało nam się chodzić daleko, wybór padł więc na niezbyt malowniczą jadłodajnię, przed którą rozstawione były stoliki. Zajęliśmy jeden z nich, zamówiliśmy dwie cafés au lait (zaskakująco dobre jak na oczekiwania, które mógł budzić wygląd lokalu), wypiliśmy i zaczęliśmy się rozglądać za kelnerką, która chyba w tym czasie zdążyła skończyć pracę, bo siedziała przy jakimś odległym stoliku i rozmawiała ze znajomymi. Mój mężczyzna (w skrócie nazywajmy go M.) postanowił zatem wybrać się do środka po rachunek; w tym miejscu należy nadmienić, iż tego samego dnia przy obiedzie nauczył się ode mnie zwrotu „l'addition, s'il vous plaît!”. No i po chwili widzę, jak M. wraca, oczy mu się jakoś tak wesoło świecą, więc zaczynam się domyślać, o co chodzi i zagajam:

- Poznaję po oczach, że użyłeś słowa l'addition?
- Lepiej – odpowiada M. - Dogadałem się w całości po francusku!
- Oo? - ucieszyłam się. – A co powiedziałeś?

- Najpierw powiedziałem l'addition, s'il vous plaît, a pan mnie zapytał: eee? No to mu odpowiedziałem, że l'addition pour deux cafés, a on chyba nie wiedział o co chodzi, więc jeszcze dodałem, że deux cafés au lait i pokazałem na nasz stolik. A on pokiwał głową.

Byłam niezwykle dumna z jego dokonania, a miny nam nieco zrzedły dopiero po chwili, kiedy inny kelner przyniósł nam dwie kolejne kawy – w dodatku bez mleka! Udało się jednak wyjaśnić sytuację, kawa została nam zaproponowana na koszt firmy, ale i tak nie czuliśmy potrzeby takiego rozbudzania tuż przed pójściem spać, więc tylko zapłaciliśmy i ruszyliśmy do mieszkania. Przy czym M. oznajmił buńczucznie, że to nie jest jego ostatni l'addition na tym wyjeździe! I faktycznie, nie był... :)

No dobrze, skoro już zaczęłam opowiadać anegdotki, to przytoczę jeszcze jedną, raczej nie związaną z francuskim, ale związaną z wnioskami, które pod koniec będę wyciągać. Jakieś dwa miesiące temu byliśmy w Berlinie, co było dobrą okazją dla M. do praktykowania niemieckiego, w którym nie osiągnął jeszcze zanadto wysokiego poziomu. Ostatniego dnia na lotnisku M. postanowił jeszcze kupić sobie w kiosku niemieckojęzyczne gazety, oczywiście w celach edukacyjnych. Wybrał je zatem i udał się do kasy, zapłacił, a następnie usłyszał pytanie, którego nie zrozumiał. Kasjer automatycznie przeszedł na angielski, ponownie zaproponował torbę na zakupy, a następnie życzliwie poinformował:

- Ale pan zdaje sobie sprawę z tego, że te gazety są po niemiecku?

Na szczęście dla mnie, większość Francuzów nie wykazywała pilnej potrzeby przechodzenia na angielski, dlatego zwykle mogłam brnąć coraz dalej i dalej, bez obaw, że ktoś mi przerwie zabawę. Pytanie o drogę na przystanek, z którego odjeżdża autobus do Cassis przećwiczyłam aż cztery razy, za każdym razem zrozumiałam obszerne wskazówki po francusku (popierane wskazaniem ręką kierunku, więc nie mogłam się pomylić!) i za każdym razem na przystanku docelowym ktoś inny twierdził, że to jednak nie tu – i udzielał zupełnie innych, lepszych porad. Na co dzień pewnie by mnie to zirytowało, a tak to tylko czułam radość, że mogę sobie pogadać. Na marginesie, nie słyszę żadnej różnicy pomiędzy francuskim w Marsylii, a tym „paryskim” - albo moje niewprawne ucho wybawiło mnie z tego kłopotu, albo po prostu ludzie w miastach mówią wszędzie podobnie i nie ma co demonizować. Ale jeszcze wracając do tego nieprzechodzenia na angielski, to czasem nawet chcieliśmy z niego korzystać – zwłaszcza gdy bałam się, że coś będzie dla mnie zbyt skomplikowane. Za każdym razem na pytanie „do you speak English?” słyszeliśmy jednak odpowiedź „un peu” i wszyscy z ulgą wracali do swojego ojczystego języka, gdy tylko zdradziłam się z tym, że trochę mówię po francusku. I te „skomplikowane” rzeczy też zawsze jakoś udało się wyjaśnić – na przykład że jest możliwość pojechania późniejszym pociągiem niż ten, na który się kupiło bilet (bo ten był nieszczęśliwie „en retard – 40 minutes”) i że bilet ów należy przed wejściem na peron skasować w żółtym kasowniku. W ten sposób dowiedzieliśmy się od bardzo miłego konduktora, co znaczy napisane na bilecie słowo „composter”, bo słownik w telefonie uparcie twierdził, że chodzi o kompostowanie. I przecież to by miało sens, wszak papier łatwo ulega biodegradacji :)

Opowiadam tak i opowiadam, i chyba czas by już było przejść do tych pięciu magicznych sposobów, o których mowa w tytule notki. Stali czytelnicy tego bloga być może już się przyzwyczaili, że często moje tytuły mają raczej luźny związek z treścią wpisu i pewnie też domyślili się, że nie znam żadnych magicznych sposobów. W dodatku niedawno gdzieś przeczytałam, że w celu przyciągnięcia uwagi warto używać liczebników w tytułach, więc od razu musiałam sprawdzić, czy to prawda. Ale żeby nie być tak całkiem gołosłowną, to poniżej przedstawię moje sposoby na przełamanie się i coraz sprawniejsze rozmawianie francusku i nawet będzie ich pięć. Pierwszy będzie odnosił się do nauki w warunkach domowych, a pozostałe cztery do sytuacji praktycznych. Oczywiście żeby osiągnąć dobry efekt trzeba stosować je wszystkie, więc tak naprawdę to tylko jeden sposób.

Po pierwsze. Im wcześniej uświadomimy sobie podstawowy błąd, który popełniamy – zwłaszcza gdy uczymy się samodzielnie – tym lepiej. Błąd ten polega na niemówieniu, bo nie ma do kogo, co skutkuje tym, że brak nam spontaniczności i wprawy w szybkim i gładkim formułowaniu poprawnych zdań, bez wcześniejszego obejrzenia ich na papierze i dopieszczenia. Przyznaję, że ja też niewiele ćwiczę mówienie, w podręcznikach zwykle omijam polecenia przeprowadzenia dialogów z wyimaginowanym sąsiadem, nie gadam do miśków i nie nagrywam się, bo nie lubię słuchać nagrań własnego głosu. Poza tym, wcale nie wygląda mi to na fajną zabawę. Słucham, czytam, piszę, ale nie mówię, no, może czasem sobie coś mamroczę pod nosem, układam w głowie zdania których nie wypowiadam na głos i liczę na to, że kiedyś po prostu przemówię. W dodatku spływają po mnie czytane na innych blogach językowych złote rady, które nakazują się zmotywować, powtarzają w kółko że trzeba mówić, że to takie ważne i że bez tego ani rusz, a następnie każą, jak już wspomniałam, mówić do siebie, do maskotek i do dyktafonu. Dlatego zastanawiałam się nad tym, jak przekonać Sceptycznego Czytelnika do tego, żeby jednak spróbował włożyć w tę umiejętność nieco więcej wysiłku i obawiam się, że się za bardzo nie da. Ja sama czuję do tego pewną niechęć, nudzi mnie to, a w dodatku zwykle uczę się w salonie, bo tu mam biurko, więc jestem narażona na podsłuchiwanie mnie przez M. i jednocześnie przeszkadzanie mu, o ile nie ma akurat słuchawek na uszach. Widzicie więc, że wynajdowanie przeszkód idzie mi zdecydowanie lepiej, niż ich omijanie. Tak przynajmniej było do tej pory, jednak wyjazd do Francji pozwolił mi poczuć na własnej skórze, że to jednak bardzo ważne – i może właśnie to jest metoda na sceptyków: trzeba się samemu przekonać, że bez ćwiczeń mówienie wcale nie idzie nam za dobrze i z tego powodu coś nie działa tak, jak powinno, w sytuacji, kiedy powinno. Dopiero teraz to do mnie lepiej dotarło i postanowiłam spróbować się przełamać, bo to bez sensu, żeby moje umiejętności były tak bardzo niezbalansowane. Najlepiej oczywiście kuć żelazo póki gorące, bo jeszcze zapomnę o swoich postanowieniach, i dlatego zamierzam już w najbliższych tygodniach znaleźć sobie jakiś kurs konwersacyjny w szkole językowej – bo jednak co człowiek, to nie wyimaginowany przyjaciel, może będzie bardziej rozgadany, więc i ja się rozkręcę. Spróbuję znaleźć coś nastawionego wyłącznie na mówienie, na pewno nie będą to klasyczne lekcje. Poza tym pożyczyłam sobie „Communication progressive du français” na poziomie intermediaire i mam szczerą wolę nie pomijać ćwiczeń nakazujących odgrywanie scenek. Zobaczymy.

I to jest chyba miejsce na bezczelny cliffhanger, bo jak się okazało, jest to bardzo rozrośnięta notka. Jeżeli jesteś, drogi Czytelniku, zainteresowany tym, co kryje się w punktach od drugiego do piątego, to zapraszam ponownie na niniejszego bloga za dwa dni, kiedy to druga część powinna zostać dopracowana i opublikowana. A w ramach przełamywania się do mówienia i wyrażania swoich myśli zapraszam do skomentowania tego posta :)

A na osłodę zdjęcie z Arles (czego akurat nie widać). Zastanawiałam się, kim są ci wymienieni w wyjątku "les riverains". Jak się okazuje, są to mieszkańcy budynków znajdujących się przy danej ulicy.